Milheeze
Akkerweg.
Weg achter het Kerkeind tussen de Antoniusstraat en de Bergakker. Akker betekende oorspronkelijk; gemeenschappelijk land bij een nederzetting (Gemene Akker).
Er zijn aan de zuidkant van Milheeze vrij uitgestrekte akkercomplexen. Het grootse gedeelte van de akkers die achter de kapel lagen hoorden bij de landerijen van de Heerlijkheid Milheeze. Vooral de velden die dicht bij het dorp lagen waren oud en werden in de Schutboomsche Klamp genoemd. Hier kwamen vele holle wegen voor die na de ruilverkaveling allemaal zijn verdwenen. In 1956 begon hier de eerste dorpsuitbreiding van Milheeze.
RB. 1-3-1982
Antoniusstraat.
Zijstraat van de Milheezestraat tot de Kapelakker. Deze straat was eerst de 2e Ottendijk. Deze doorgaande weg liep vanuit hoek Bocht, Milheezestraat, Kerkeind richting Deurne. Deze weg was altijd begaanbaar. Bij de Loo kwam deze weg uit bij de brug over de Kaweiseloop waar ook de weg Hoeven-Bankert uit kwam, maar deze weg was bij het minste geringste aan water onbegaanbaar. Antonius Abt was de patroonheilige van de voormalige kapel van Milheeze. Boven de ingang van de kerk heeft tot 1920 het beeld gestaan van Antonius met een varken aan zijn voeten. Bij het verbouwen van de toren is het beeld daar weg gehaald. Het varken aan de voeten van Antonius heeft meerdere betekenissen. Antonius was een kluizenaar, hij had de vraatzucht als een varken van de mensheid overwonnen. Een ander verhaal is in de tijd van de middeleeuwen gooiden de mensen al het vuil op de straat, dat trok ratten aan en ratten brachten de pest. Antonius als Boerenapostel liet varkens als alleseters de afval op straat op eten.
RB 22-10- 2008
Bankert.
Banckert, Zijweg van de Hoeven. De betekenis van Bankert is verhoging. De oude huizen op de Bankert staan op een natuurlijke verhoging. De wegen zelf waren kunstmatig verhoogd. De Bankert is een oud en vochtig gebied. De weg naar Deurne kon maar enkele maanden per jaar gebruikt worden omdat deze door het hoge water onbruikbaar was.
Tussen 1500 – 1600 komt de Bankert regelmaat voor in aktes voor Geraerts vanden Hove, alias de Banckaert of de Cleijne Banckaert.
Op de Bankert zijn akkergroepen waarvan de naam net zo bekend was als de Bankert zelf zoals; De Leggen, Kivietsbraak, de Bouwman, de Venne. Achter de Bankert liepen enkele wegen zoals de 1e en 2e Venweg. Het oudste huis op de Bankert die we hebben kunnen traceren was het Timmermanshuis in 1517 van Janne Gort Timmermans.
RB 22-10- 2008
Bergakker.
Zijstraat Hof / Klooster. Dit punt stond vroeger beter bekend als "Aan de Rooipoort”. Daar begon de Hegge en de Laar.
Langs het Kerkeind tot aan de overkant van de Nachtegaal hebben zandbergen gelegen. Recht tegenover de Nachtgaal heeft een molen gestaan. Wat voor soort molen weten we niet. We weten wel dat nog lang de molensteen als dorpel heeft gediend voor de kerk van Milheeze.
RB 11-3-1982
Berken.
Bercken, de Berck, Berke. Zijweg van het Kerkeind waarvan een gedeelte verhard is; de Berkenstraat en een zandweg was de Kleine Berkenstraat. De Berkenstraat liep op de gemeentekaart van 1943 door tot de Stippelberg. Het gedeelte vanaf de Heibloem werd de weg naar Oploo genoemd. De Berken is een oud gehucht. De eerste berichten van grootgrondbezitter Thijs die Bercker zijn tegen gekomen zijn van 1420. Hij had veel grond op de Berken, Krijtenberg en de Schutsboom.
Van de huizen op de Berken zijn door ons van een stamboom voorzien waarvan verschillende huizen de geschiedenis eind 1400, begin 1500 beginnen. Alle mensen in onze omgeving die Berckers heten zijn afkomstig van de Berken.
RB 11-6-1968
Binnenveld.
Industrieterrein aan de Milheezestraat. Binnenveld is een akker die door omliggende akkers ingesloten is en alleen met recht van overpad bereikt kan worden. Binnenveld is een veel voorkomende akker benaming. Er zijn nog tal van variaties zoals; Cleijn, Groote, Smale, Binnenveld, Binnenveld aan de Kapelacker. Zo zijn er nog velen. Dit Binnenveld was een gedeelte van de Egelmeer.
RB. 20-9-1993
Bocht.
Bogt, Den Bogt. De Bocht is een zijstraat van het Kerkeind /Miheesestraat. De straatnaam Bocht heeft niets te maken met bochten. De straat Bocht in Milheeze is een vrij rechte weg. Bocht of Bochtakkers zijn akkers door heggen of houtwallen gesloten percelen. De Bocht was tot 1922 de doorgaande weg naar de Rips en Oploo.
Het achterste deel van de Bocht was de Mastbroek, daar was het stroompje Witrijt of het Rijtje (nu Esperloop) dat van de Weijer afkwam. Op de Mastbroek was een waterstap, (plaats waar geen brug was waar door het water gegaan werd via stenen). Van de waterstap ging de weg verder over Hutjesven richting Oploo.
De Bocht is een oud gehucht en akkergebied dat al eind 1300 bekend was. Waar Echternach, Commandeur van Gemert, de nonnen van Binderen en de Heer van Helmond eigendommen hadden. Jongere ontginninggebieden (na 1600) kennen geen benaming van Bocht als akkernaam. Dat Bocht iets met hagen te maken heef zien we op het achterste gedeelte van de Bocht, dat tot 100 jaar terug Mastbroek heette. Daar was een hoeve die omgracht was “die Haegen”.
De woonplaatsen aan de Bocht als Groenendael en de Peijpert zijn verdwenen.
RB 11-6-1968
Boekweitweg.
Verbindingsweg (zandweg) tussen de Peeldijk en de Oude Kerkbaan. Halverwege is de Koperen Peel.
Boekweitweg is genoemd naar de zogenaamde veenboekweitvelden in de turfvelden van de Groote Peel die hier in de 19e eeuw waren. Veenboekweit was een brandcultuur. Nadat het bovenste gedeelte van de turflaag schoon gebrand was, werd er in de as de boekweit ingezaaid. Deze cultuur eindigde omstreeks 1880. Met het einde van de boekweitcultuur hield ook de beijnenhouwerij op te bestaan. Een 5 tal inwoners van Milheeze hadden als beroep “veenboekweitbouwman”
Bultweg.
Weg die de wegen de Groesvlaas en het achterste deel van de Bankert verbind.
RB 22-10- 2008
De Legge.
Zandweg tussen de Hoefweg en de Bankert. Legge is Lich (lig), laagte. Het is daar vrij nat, ondanks de waterafvoersloten. De Legge is nat omdat daar de aardkorstbreuk loopt, van de Breuk van Milheeze.
Grondnamen die nu minder gebruikt worden, maar tot de ruilverkaveling algemeen waren: In de Bouwman, de Vennen, de Kuilen en Kievitsbraak.
RB 17-11-1980
De Nieuwe Erven.
Nieuwe Erven waren heidegronden die door ingezetenen van de gemeente werden aangekocht.
Zandweg tussen de Laren en de Bankert. De naam is afkomstig uit de tijd tussen 1790-1880 toen daar nieuwe percelen woestegrond door de gemeente werden verkocht die nog in cultuur gebracht moesten worden. Net als de Legge is het hier altijd nat ondanks de afwatering.
RB 17-11-1980
Egelmeer.
Uitbreiding in Milheeze – noord. Een van de eerste namen die we van Milheeze tegenkomen is de Egelmeer. Het gebied wat we nu kennen als de Weijer en Milheezestraat was tot ver na 1500 de Egelmeer. Het Egelmeer met de weijer “t Galgeven” waren bezittingen van de Commandeur van Gemert. Tot 1600 stond hier langs de weg die van Venraij kwam een galg opgesteld. Bij de Egelmeer was een landweer. Over de weg waren slagbomen en er was een tolhuis. Later veranderde het Galgeven in Weijer dat een visvijver was. Op de Egelmeer was een weg die de peel in ging, dat was de Scheepselsebaan.
Elsenstraat.
Zijstraat van het Kerkeind. Pater Gerlachus van de Elsen was oprichter van de Boerenleenbank. Milheeze was in 1899 één van de eerste Boerenleenbanken waar boeren geld konden lenen naar voorbeeld van de Duitse Raiffeizenbank.
RB 22-10- 2008
Eeuwsels.
Zandweg tussen de Pottingen en de Hoevensebaan. Een eeuwsel is een perceel grasland dat geheel of gedeeltelijk met kreupelhout omgeven is. Het gras of groesland was van een mindere tot een slechte kwaliteit. Ook Kaweide waar de eeusels zijn is een slecht grasland.
Fransehof.
Iets verder dan het Geerdenhof, de Berken op, is de Fransehof (in 1651 geschreven als “Franskehoove”). In dat jaar woonde hier Dreric Huybert de tapper, later veranderde hij zijn naam in Huybert van Leijenburg. Waarschijnlijk heeft de Fransehoeve iets met de Geerdenhof te maken. De Fransehoven is in 1935 door Willem van Hees afgebroken en vervangen door een nieuwe boerderij.
Geerdenhof.
Op de Berken, 2e straat rechts, is de Geerdenhof. Genoemd naar de boerderij die tegenover het begin van deze straat stond. Geerdenhof was voorheen één van de drie brouwerijen van Milheeze. Tot na 1920 is de Geerdenhof een herberg geweest met een beugelbaan. De eerste bewoner van deze brouwerij was Jans die Bercken, 1666.
Greef.
In de Greeff, 1651. Weg van de Valkert tot de Hekker. Greef is graven, groeve, gracht, sloot, kuil. Waarschijnlijk wordt hier de sloot bedoeld waarvan de Heer van Deurne in 1650 over klaagde dat deze sloten zonder zijn toestemming waren aangelegd, zodat nu een deel van zijn land regelmatig onder water komt staan. Het water van de Greef verbind vanaf 1650 de afwatering van de Berkengraaf (Berken) en het Witrijt met de Esperloop op het Geneneind. Op de Greef was een weg die op Ven en Zand uitkwam.
RB 11-6-1968
Griensvenstraat.
Zijweg van het Kerkeind tot de Akkerweg. Van Griensven was de eerste burgemeester van Bakel en Milheeze van 1814–1831. Geboren 20-6-1770 te Milheeze, overleden op 22 juni 1841 te Gemert. De familie van Griensven was op het Hof tot 1833 bierbrouwer. De broer van de burgemeester was pastoor van Bakel en Milheeze. Enkele landbouwweggetjes dragen nog de naam van Griensvennesteeg, één er van is over de Kaweiseloop, het gebied dat na de samenvoegingen in 1997 naar Deurne is gegaan.
RB 22-10- 2008
Groenendaal.
Straat tussen de Griensvenstraat en de Pastoor Boeijenstraat. Het Groenendael ligt oorspronkelijk achter in de Bocht. De naamgevers vonden dit een mooie naam, en waren bang dat deze naam verloren zou gaan, zoals het met meer namen is gebeurd, vandaar dat de naam hier gebruikt werd.
RB. 27-1-1975
Groesvlaas.
1890. Zijweg van de Klef tot de Peeldijk bij de Achterste Klef (Kuijperseeuwsels). Kwam voor het eerst voor in 1840. De Groesvlaas werd in zijn geheel na 1920 ontgonnen. De familie Tielemans kreeg hier van de gemeente een bunder grond om te boeren, met de afspraak dat ze nooit meer om een bijstand kwamen.
In 1943 weg van de Essen naar Weijer.
RB 22-10- 2008
Haag.
Achterste gedeelte van de Bocht. De Haag is genoemd naar de hoeve die hier staat, Haagsche Hoef. Hagen werden op oude erven gebruikt voor perceel omheining of afzetting. Tot de vorige eeuw waren hagen algemeen. In de dorpen Bakel en Milheeze waren dat gewoonlijk beukenhagen. In de buiten gebieden bestond een haag uit pikheggen of meidoornhagen. De naam Haag werd voor 1900 niet gebruikt, toen was het hier nog Mastbroek. Tot 1945 was achter op de Bocht een wegsplitsing, rechts was de Haag, links de Mastbroek. Verwarrend is het dat op de Schutboom tot 1700 bij het Hof de Hegge was.
RB 11-6-1968
Hanenberg.
Zandweg tussen de kuikenvlaas en de Klef. Een zanderig hoog gelegen grond aan de heide. Op de hanenberg komt het grintzand van de maasafzetting op de oppervlakte. Daarom een gewild gebied voor hoenderachtige vogels die het grint oppikken. Op de Hanenberg werd door de boeren zand en grind gehaald om er zelf cementstenen van te maken. In de Jodenpeel en omgeving van de Klef stonden verschillende huizen van zelf gemaakte stenen.
Heibloem.
Over de Espenloop voorbij de Berken was de Heibloem. Ondanks dat er een tijd geen huizen op de Heibloem gestaan hebben, is de Heibloem oud. De naam Heibloem werd pas na 1700 gebruikt door Peter Stercken en later door van Griensven. Beide hadden hier zijn schaapskooi staan. Voor die tijd heeft hier een huis gestaan dat vermeld staat als Opt Hoge Berksencamp, in 1803 de Heijbloem. In de meeste plaatsen in Peelland en de Kempen is heide een gangbare benaming voor met heide begroeide gemeentegronden, die zeer uitgestekt waren. Overal in zowel Bakel als Milheeze komen percelen voor die nog niet ontgonnen waren, die de naam Heiveld hadden.
RB. 11-6-1968
Heikamp.
Heijcamp. Weg van de rotonde bij het kruis naar de Hoeven. In 1518 verklaarde Yewan van Cortenbach, Heer van Helmond, dat de Heijkamp te Milheeze 1/4 deel van hem was. Hij had dat deel gekocht van Mathijs den Bercker. Naast hen lagen de erfgenamen van Aert Heyn de Greve met zijn grond. De andere kant was van Hendric Celen. Ook de oprichters van de Heerlijkheid Milheeze, de familie van den Aa, had hier een hoeve.
In 1481 was er een Kamp die de Nuwen Camp genoemd werd. Of er toen een huis gestaan heeft weten we niet. In 1648 had op de Nieuwe Camp Engelen Hovelmans er een hoeve. Op een kaart uit 1686 en 1716 stonden op de Heijkamp twee huizen.
RB 22-10- 2008
Hekker.
In de Heecker, de Hekker, Weg tussen Greef en de Heibloem, langs de zandwinning. Ook vanaf de Krijtenberg kun je op de Hekker komen. Hekker is een verbastering van Ekker, of Akker. In 1481 komen we hier een huis tegen van Jan Bijerman (later Biemans) al is het niet duidelijk of het Hekker was of Witrijt. Het huis van Bijerman lag naast het huis van Gerits van den Wijbosch.
RB. 11-6-1968
Hoberg.
Hoberch. Bij de molen van Milheeze is de Hoberg. De Hoberg (Hooge Berge) was een landgoed van de nonnen van de Abdij van Binderen. Vanaf 1300 was dit een eigendom van de Abdij. De hoeven Hoberg is tot 1645 eigendom geweest van de Abdij. Met de reformatie is het goed door Den Haag in beslag genomen en later verkocht.
In 1745 werd van Neerven eigenaar van de Hoberg. De molen die op de Hoberg staat is hier in 1852 door der Kinderen geplaatst. Het was een stenen molen (grondkruier). In 1876 overgenomen door Ludovicus Verheijen. In 1891 afgebrand. In 1893 kwam er een nieuwe, achtkantige watermolen te staan die Verheijen gekocht had in Alblasserwaard.
Op de Hoberg is de gemeentelijke begraafplaats. Er gaat een weg van de Hoberg naar de Wijbosch.
RB. 11-6-1968
Hoefweg.
Weg richting de Peel, tussen de Laren en de Koperen Peel. Deze weg is de oude scheidingsdijk tussen de peelvelden van Beek en Helmond. In 1943 Hoefschestraat.
RB 22-10- 2008
Hoeven.
Hoeff 1651. Weg tussen het Heicamp en de Bankert. Hoeven of Hove betekend boerenplaats. Vanaf 1600 wordt hoeve alleen gebruikt voor boerderij. Het is van oorsprong een oud Nederlandse oppervlaktemaat “hova”, Middelnederlands hoeve, hove en hoef. De Hoeven is voor Milheeze altijd belangrijk geweest. Hoeven bestonden uit een concentratie van verschillende woningen en boerderijen die dicht bij elkaar stonden. Er stonden de grootste boerderijen. Midden op de Hoeven was een pleintje, een soort rotonde waar tot 1840 een huis op gestaan heeft. De kerk van Milheeze had daar twee
boerderijen in eigendom die verpacht werden. Ook de armen van Bakel had hier enkele akkers die verpacht werden.
De Hoeven heeft zelfs een eigen kermis gehad. Pastoor Schutjes, een felle tegenstander van alcohol gebruik, had 1850 verboden dat er kermis gehouden werd. De brouwerij op het Hof was op zijn verzoek gesloten. De zoon van bierbrouwer van Griensven had een brouwerij in Deurne. Toen hij hoorde dat er in Milheeze geen bier te krijgen was met de kermis is hij met een volle wagen bier naar Milheeze gereden. In Milheeze werd de brouwer opgewacht door helpers van de Pastoor. De wagen bier werd uit het dorp gejaagd. Op de Hoeven stopte hij en de bierwagen werd op de Hoeven leeg gedronken.
RB 22-10- 2008
Hoevensebaan.
Weg tussen de rotonde bij het kruis en de brug over de Kaweiseloop, richting gemeente Deurne. Deze weg loopt recht over de Hoefsche Klamp, een zeer oude bolle akker complex. Deze weg werd in 1982 aangelegd om de bochtige weg over de Hoeven en Bankert te mijden.
RB. 1-5-1982
Hoevense Klamp.
Weg die bij de Rooiweg/Pottingen begint, over de Hoefsebaan tot de Hoeven gaat. De Hoefse Klamp is een oud akker gebied. De bekendste namen van de Hoefse klamp zijn o.a.; Lange en Korte Steenakkers, de Korste-stukken in de Steenakkers, de Lange en Corte Breeacker, de Puijc en de Tulder. Vroeger liep deze weg via de Hoeven door tot achter de Laren en werd Mestweg genoemd.
RB 22-10- 2008
Hof.
Vooraan in Milheeze, tussen de Schutboomsestraat en het Kerkeind. Het Hof was een kruispunt van verschillende wegen die bij de Rooipoort bijeen kwamen. Na het Hof begon de rechte weg met maar enkele zijwegen richting de Bocht (Heerbaan). Ook bij de Bocht was een kruispunt van wegen die vandaar alle richtingen uitgingen. Op het Hof heeft een grote Limburgse hoeven gestaan “de Waarsche Hoeven” dat een bier en azijnbrouwerij was. De naam Hof wordt vanaf 1870 gebruikt, het is een afkorting van Waarsche Hoeven. In 1651 werd daar al door Peter Stercken bier gebrouwen. Sterken had ook enkele grote schaapskuddes. Twee er van (500 stuks) werden bij de grens, tijdens ongeregeldheden met Venraij, in 1666 geroofd en in Venlo op de Markt verkocht.
Vanaf 1730 door de familie van Griensven de brouwerij voort gezet. Van Griensven had verschillende boerderijen op zijn naam staan. Voor zijn schapen was er de Heibloem en bij de Klotterpeel stond een schaapskooi “Griensvennerkooi” deze werd gewoonlijk bewoond, zelfs door familie. De zoon van van Griensven werd van Bakel en Milheeze de 1e burgemeester.
RB 22-10- 2008
Hoogakker.
Zijweg tussen de Akkerweg en de Kapelakker. Hoog akker is een algemene naam voor een bolle akker of hoger gelegen veld.
RB. 3-12-1996
Hutsebergseweg.
Zijweg van Kattenvlaas en de Peeldijk. Oorspronkelijk was de Hutsenberg een hut die langs de weg naar Venraij stond, op de hoogte van de visvijver. Op oude kaarten van 1716 staat de hut op de Hutsenberg duidelijk ingetekend. Hutsenberg werd ook wel Zandhoogte genoemd. De laatste bewoner die in deze hut gewoond heeft was in 1865 Peter pardoel.
RB. 17-11-1980
Hutten.
Zijweg van de Weijer. Weg naar Landgoed Nederheide. De Vlaesse 1600. De Hutten lagen vroeger aan de andere kant van de weg, wat nu Kattevlaas heet. Op de plaats van de Hutten nu, was de Kaak. Bij de Hutten was over het Wirtijt (Rijtje, nu Snelle Loop) een waterstap. Waar het nieuwe zwembad - kantoor en infocentrum is het Stuikmos.
RB 22-10- 2008
Kaak.
Zijweg van de Stippelberg. De Kaak was het voorste deel van deze weg. In de buurt was de Weijer dat oorspronkelijk Galgeven heten. Bij het Galgeven was de Kaak. Kaak komt van Kaakstelling en heeft dus met deze galgenplaats te maken die hier tot 1700 stonden. De Kaak is ook de weg naar de zandwinning. Langs deze weg zijn de kantoren gekomen, zwembad en infocentrum van Landgoed Nederheide. De weg naar de zandwinning (Kaak) begint bij het Hutjesven.
RB. 3-3 2009
Kampstraat.
Zijweg tussen Akkerweg en de Kapelakker. Kamp komt van het Latijnse woord Campus. Een kamp of kempen is een betere akkerland in een onbebouwd veld die met een heg of houtwal omzoomd is. Zo’n houtwal staat gewoonlijk op een verhoogde wal waar het kaphout op gepland werd dat om de vijf jaar gekapt werd als stook voor verwarming, sop of wasketel en de bakoven. Kamp kan ook een legerplaats zijn.
RB. 19-12-1963
Kapelakker.
Capelacker 1651. Straat tussen de Hoogeakker en de Antoniusstraat. Kapelakkers waren de akkers bij en achter de oude kapel van Milheeze. De situatie omstreeks 1600 was ongeveer zo. Naast de kapel was de kapelweg (nu weg naar het Kerkhof). Voor de kapel, aan de straat, was het kerkhof. Daarachter de St. Antoniuskapel (1440 Mariakapel). Naast het kerkhof en de kapel was de woning van de rectors met een catechismuslokaal (kerkschool). Daar achter de Hof van de rector met de Kapelhof. Op de hoogte van nu de Akkerweg begonnen de Kapelakkers. Waar nu de Griensvenstraat is stond de hoeve Schoeffer. Aan de andere kant (nu tussen de Elsenstraat en de Pastoor Simonisstraat) was de Lange Meijll, daar naast de Korte Meijll.
RB.10-3-2009
Kapelhof.
RB. 10-3-2009
Kattevlaas.
Kattecuijlen 1732. Weg van de Klef tot de zandweg Hutsenberg. Bij het begin van de Hutsenberg gaat de weg naar boven tot bijna de Wal. De was is een scheiding tussen de ontginning van Ledenboer en dat van de Gemeente, die dwars over het gehele bosgebied liep vanaf de Hutsenberg tot aan de Palen, de oude gemeente grens met Gemert. De was bestaat uit twee zandwegen naast elkaar. Ondanks dat de naam Kattecuijlen al in 1732 bekend was werd deze pas na 1900 als naam gebruikt. Kattevlaas komt van de Kattestaart begroeiing die daar veel voor kwam. Kattestaart is een moerasplant (varendsoort) Kattestaarten zijn moeilijk uit te roeien omdat de wortels van deze plaats tot een meter diepte zijn terug te vinden.
Volgens verschillende bronnen betekend katte kade. Opgehoogde aarde. Waterloop met opgehoogde bermen. Een vlaas is een laagte in het landschap waar water in staat als het nat is, dat is meestal in de wintermaanden.
RB 22-10- 2008
Kaweide.
Cauweweije 1600, de Kawijde 1732. Weg van de Schutsboom tot de Wolfskamp en de Eeuwsels bij de Oldert. Oorspronkelijk was de naam alleen bedoeld voor de huizen die er staan. De grond was de Wolfskamp (Kamp van Henrie Wolf). De Kaweise Loop die er loopt had de naam Schouwse Loop en Peelse Loop. De huizen hier staan op een natuurlijke of kunstmatige verhoging, wat ook het geval is met de Bankert. Op de Kaweide staan enkelen zeer oude hoeves zoals; De Voorste Ca-Weij, het Raeffenhoff (voor 1481), Aen de Legge Zegelkensberg (voor 1481) en Opt Aa (1481-1700).
RB. 11-6-1968
Klef.
Kloff. Verbindingsweg tussen de Kattenvlaas en de Peeldijk. Klef heeft verschillende betekenissen zoals; verhoging, kleverig, verhoging in een nat gebied. De naam Klef wordt hier pas omstreeks 1850 ebruikt voor het gebied waar de eerste bebouwing kwamen (al dan niet legaal). In de volksmond klinkt het “Op de Klef”. Voor die tijd werd alleen gesproken over de Steenoven. Hier waren leemkuilen en veldovens te vinden waar al in de middeleeuwen potten en aardewerk voor huislijk gebruik gebakken werden.
Het hogere gedeelte van de Klef is een stuifzand gebied dat op de grens ligt van het veengebied en de Groote heide die er achter begon. De Klef bestond uit twee woongedeeltes. Klef en Achterste Klef. De Klef was een gebied waar voornamelijk de armste mensen van de gemeente woonden. Op de Klef waren de eerste bewoners mensen die van de gemeente gratis of in bruikleen een stuk grond hadden gekregen om er een huis op te bouwen. Wat er gebouwd werd was materiaal dat niet gekocht werd maar wat in de directe omgeving gevonden werd. Zodoende gingen deze woningen hooguit vijfentwintig jaar mee. Bij diegenen die er met toestemming woonden kwamen er ook illegalen wonen, of er woonden enkele gezinnen in een huis zodat voor de gemeente het niet duidelijk was wie er woonde en van wie de kinderen waren die er geboren werden. De beroepen van deze mensen was schaapherders, bezemmakers, mosplukkers.
Mensen die er zelf grond hadden gekocht, breiden hun gebied uit als er geld was, deze hardwerkende mensen hebben door zuinig te zijn er een groot bedrijf gekregen. Op de gemeentekaart van 1943 was het Klefschestraat. De Achterste Klef was tussen de Kattevlaas en de Groesvlaas. Nu kennen we alleen de Klef. In 1880 hadden alle 15 wegen die uit de Peel kwamen vanaf 1865 staken of slagbomen om het turf smokkelen tegen te gaan.
RB 22-10- 2008
Klooster.
Zijstraat van het Hof en de Ossenstaart. Op het Klooster stond een grote hoeven dat eerst “ Kaershoef’ heten. De weg naar het Klooster liep langs de Laar naar het Goed ter Hegge. Het Klooster was eigendom van de Abdij van Binderen. Binderen had daar veel grond in eigendom. Zoals het goed op de Rijpelberg, de Hoberg met de omliggende gronden tot ver achter de Wijbosch. Langs de Leemskuilen tot de Kaweide met de Klinkakkers. De naam Klooster voor deze hoeven kwam pas na 1600 toen de nonnen uit het klooster op Binderen te Helmond verdreven waren en de zusters die allemaal van een adelstand was op de Rijpelberg en op de Hegge in Milheeze gingen wonen. Bij het Klooster heten de weg Cloesterstraet. Deze naam is gauw te verwarren met Het Kloestschestraet bij de Egeleer. Deze weg loopt van de Keel naar de Hoeven.
RB 22-10- 2008
Koperen Peel.
Weg tussen de Bultweg en de Boekweitweg. De Koperenpeel was het turfgebied van Aarle Rixtel, dat tegen de grens met Deurne lag, rechterkant van de Oude kerkbaan. Koperenpeel had zijn naam te danken aan het buntgras dat daar volop groeide, dat halverwege de zomer goudgeel werd. Dit Helmgras of bunt werd gemaaid, gedroogd en door in de peel wonende bezemmakers verwerkt. Ook werd dit stro gebruikt om stelen van rookpijpen te reinigen.
RB. 22-10- 2008
Krijtenberg.
Crytenberch 1651, Krijenberg 1732, zijweg van de Schutsboomsestraat. De betekenis van Krijtenberg is krijen of kraaienberg. De Krijtenberg is bij het Hof. Krijtenberg was een gehucht met vier tot vijf woningen die dicht tegen elkaar stonden waarvan er enkele zeer oud waren. Achter de Krijtenberg was de Nederheide. Er liepen wegen van de Krijtenberg naar Handel en Gemert. Deze weg had een aftakking die de naam had Hoekkerschestraat. Deze weg liep door tot de Klefsche Loop (Snelle Loop). Bij garage van de Laar was de Kroesselstraat die doorliep tot de Berkenloop. Aan het begin tot een heel stuk de Krijtenberg op, lagen de akkers van de Wildeman.
RB. 11-6-1968
Kuikenvlaas.
Zijweg van de Stippelberg, bij de Hutten. In 1840 kreeg Johannes van Gerwen van de gemeente, op de Kuikenvlaas een bunder grond om er op te boeren op voorwaarde dat hij geen aansprak meer kon maken op een of ander armen ondersteuning. Dit gebaar schoot bij Helmond en Aarle en Beek in het verkeerde keelgat omdat Helmond, Aarle en Beek mede-eigenaar waren van de Peel. Afgesproken werd de Bakelsepeel te verdelen in stukken waar de eerder genoemde gemeentes recht op hadden. Ondanks de belofte van Bakel werd de Peel pas in 1864 verdeeld. Bakel kreeg 1/2 gedeelte, Helmond 1/4 en Aarle en Beek ieder 1/8.
De Kuikenvlaas werd na de Jodenpeel voor het grootste gedeelte ontgonnen. De naam Kuikenvlaas is afkomstig van de eerste boerderij die in 1840 hier door Adriaan van Dinther gebouwd werd, die later door anderen bewoners werd overgenomen. In de directe omgeving van de Kuikenvlaas is de Hanenberg. Dat was weer een hoge, schralen zandheuvel waar grind gevonden werd.
RB. 17-11-1980
Lankveld.
Bij de Bergakker is het Lankveld. Het Lankveld is een akkernaam die overal kan zijn. Deze naam moet gezien worden als het Korteveld, Smalveld, Lankveld of lange-voren. Het zijn gewoonlijk oude akkers die omstreeks 1400 of nog eerder met een ossenspan werden omgeploegd. Het kost veel tijd eer dat een os zich gedraaid heeft. Vooral in Bakel waren veel lange velden te vinden die allemaal in dezelfde richting lagen, richting noord-zuid en oost-west.
RB. 11-3-1982
Mastbroek.
Nieuwe dorpsuitbreiding in Milheeze-noord. Mastbroeck kennen we al vanaf 1400. Mastbroek is oorspronkelijk het achterste gedeelte van de Bocht, het gedeelte wat nu Haag heet. De meeste families die Mastbroek, Mastenbroek enz. heten komen van hier vandaan.
R.B. 2012.
Laren.
Opte Laren, Laar. Zijweg van de Peeldijk. De Laren is een van de oudste gehuchten van Milheeze op de Egelmeer na. De Laren was alles aan de overkant van de weg dat zich uitstrekte van de Kaak tot aan de Hoeven. Gehuchten als de Steenoven, Hutten, Essen, de Peeldijk waren onbekend. Zelfs de Klef kwam voor 1500 maar sporadisch voor. Op de Laren stond een armenhoeve (nu Steenoven). Laren is een weg met bomen, maar ook een open plek in een bos kan een laar of laren zijn.
RB 22-10- 2008
Marialaan.
Zijstraat van de Berken. De straat is zo genoemd omdat de seniorenwoningen die aan dit straatje staan in de tuin van het klooster staan. In de kloostertuin stond ook een TBC huisje en er was een Lourdusgrot.
RB. 29-1-1973
Meijlakker. Meijl is een verbastering van Mil. Verlengde van de Hoogakker.
RB. 7-7-1999
Meulenstart.
Zandweg tussen Hoefseklamp en de Eeuwsels. Vroeger liep deze weg door tot de Kaweiseloop op de plaats waar eens een watermolen heeft gestaan. Het wegje er naar toe bestond in 1943 nog. De velden die daar waren wijzen op een molen die er gestaan heeft zoals: het Meuldersveldje, Meulenstaart en Meulengroes. Wat de molen maalde en de hoeveelheid weten we niet.
RB. 11-6-1968
Millekens.
Zijstraat van de Meijlakker. De Millekens, de Millen of de Mil betekend middelste en hogere akker. Milheeze betekent middelste weg door de Peel. Deze weg liep van de Klef over het hoogste gedeelte naar de Hazenhut. Er waren vroeger maar drie plaatsen waar zowel zomer als winter door de Peel gegaan kon worden. Dat was bij Meijel, Milheeze en bij Boxmeer. Voordat de naam Melis gebruikt werd was de naam Amilius. Dit kan een persoonsnaam zijn, maar ook Heidegebied.
RB 22-10- 2008
Milheesestraat.
Egelmeer 1651, Inde Keel 1651. Straat tussen het kruis bij de rotonde en het Kerkeind. Deze straat heeft door de jaren verschillende namen gekend. Buiten dat het hier aan beide kanten van de weg Egelmeer heten werden ook de namen de Straat, Smetsstraat, de Melkstraat en Millistraat jarenlang gebruikt. Aan de Straat stonden verschillende huizen, waarvan er een Inde Keel genoemd werd. Bij de rotonde was een schutsboom daar stond het Tolhuis en er was een Tiendeschuur van Echternacht. Bij de Tiendeschuur was het Cleijne en de Groote Paershof, de Prieel Eijck, De Egelmeer komen we al tegen begin 1300. Tussen 1497 en 1520 verdwijnen er plotseling verschillende huizen, en er kwamen er na 1517 weer bij. We vermoeden dat dit te maken heeft met de aanval van het Geldersenleger. Bekend was dat na de strooptocht van dat leger nog maar 31 woningen in Bakel over waren. Dat er verschillende huizen verdwijnen was ook het geval bij de Kapel en op de Schutsboom.
RB. 11-6-1968
Nachtegaal.
De Nachtegael 1732. Zijstraat van het Kerkeind. De Nachtegaal was een gedeelte van de Berken. Op de Nachtegaal stonden in 1600 twee woningen. In 1651 woonde er Scheepers zodat de Nachtegaal in die tijd ook als Scheepersstraat bekend stond. Op de hoek Nachtegaal / Hof stonden tegen de brouwerij van van Griensven twee huizen. In één ervan verbleef het personeel, de andere waren de koeienstallen van de brouwer. De schaapskooi stond aan de overkant van de weg. Van Griensven had nog een boerderij die hij verhuurden voor zijn schapen deze stond op de Heibloem.
RB. 11-6-1968
Ossenstaart.
Vanaf Hof, de Schutsboom op, voorbij Klooster (Hegge) is de Ossenstraart. De Ossenstraart was voorheen de Meulenstraert omdat de weg uitkwam bij de molen die op de zandbergen stond tegenover de Nachtegaal. Aan de Ossenstaart stond een huis dat was een armenhuis. Achter de Ossenstaart en de Schutsboom begon de Kaweide.
RB 22-10- 2008
Ottendijk.
Straat aan het Lankveld. Oorspronkelijk zijn er twee Ottendijken. 1e Ottendijk was de weg die van de Hoeven uit de Peel kwam en bij het Klooster/Schutsboom uitkwam en daar riching Bakel ging. De 2e Ottendijk was de weg naar Deurne, wat nu de Antoniusstraat is tot de Kaweiseloop bij de Bankert. De 1e Ottendijk was de weg die met de zware klotwagen gereden werd om weggeld uit te sparen. Als er met een wagen door het Kerkeind gegaan werd moest er bij de tolpost op het Egelmeer (Milheezestraat) betaald worden voor het onderhoud van de weg, die door het zwaar verkeer ieder jaar kapot gereden werd. Bij slecht weer was de Ottendijk één grote modderpoel, waar niet door te komen was. Met het gevolg dat de weg door het dorp genomen werd waar weer voor betaald moest worden.
RB. 11-3-1982
Oude Kerkbaan.
Zijweg vanaf de Bankert. In de tijd dat het Roomse geloof verboden was, vanaf 1645, gingen de gelovigen naar de Hooge Berg op Venraij. Limburg was Pruisisch-Gelder en hoorde niet bij de Verenigde Nederlanden. De grens met Venraij was toen een landsgrens. Daar was in 1645 een noodkerk gebouwd. Tot 1680 stond daar een schuilkerk. De weg liep niet waar nu de Oude Kerkbaan is. De weg naar de schuilkerk liep over de Hoefweg, richting Lichte-Kuilen, vandaar de Loop over op d’n Deurnesche Bult zo naar de Kraaijenhut.
Bij de Oude kerkbaan werd in de jaren twintig van de vorige eeuw, op de Eijnseldonk, een afwatering gemaakt 'de Groote Peelscheloop' die bij de Berenschestaat de Kaweide in liep. Daar kon met regelmaat het water niet verwerkt worden, met het gevolg dat de hele Klef blank stond. Maar als het water wegtrok stonden de beemden vanaf de Schouw tot aan Scheepstal onder water.
RB 22-10- 2008
Paalakker.
Zijstraat van de Bergakker. Palenakkers is een zeer oud toponiem van verschillende akkers. De Palenakker lag op de plaats waar deze straat is tot voorbij de Zandakker. Paal heeft te maken met schutten, afscheiding of afschermen (staak) met grenspaaltjes van percelen. Grenspalen kan daar waar zijn, omdat daar de eigendommen van de Abdij van Binderen beginnen. Ook de Heer van Deurne als eigenaar van de Heerlijkheid Milheeze had hier een hoeven, maar ook de Heer van Helmond had hier wat eigendommen.
RB. 20-9-1993
Pastoor Boeijenstraat.
Straat tussen Groenendaal en de Antoniusstraat. Pastoor van Milheeze van 1961-1975.
RB. 27-1-1975
Pastoor Simonisplein.
Zijstraat van het Kerkeind. Pastoor Simonis was 43 jaar pastoor in Milheeze, van 1918 – 1961. Bij zijn 40 jarig priesterfeest kreeg hij een Maria kapeletje dat op de Schutsboom werd geplaatst.
RB.29-1-1973
Peeldijk.
Weg vanaf het kruis Milheesestraat/ Hoeven richting Venraij. Voorbij de kruising met de Hazenhutsedijk verandert de naam in Landmeter van Beurdenweg. De Peeldijk komt achter de bossen op de Kuijperseeusels uit. Wat verder, achter de visvijver, is de Korenhorst, twee namen die in de vergetelheid zijn geraakt. Voor de visvijver aan de rechterkant is de weg naar het terrein van defensie (vroeger vliegveld. Op de Gemeentekaart van 1943 werd deze weg De Bakelschedijk genoemd. Deze weg had tot 1940 de naam van Venraijschedijk. De Venraijschedijk werd in 1790 verbeterd. Voor die tijd waren er her en der wat karresporen over de hogere delen van de hei.
Tot 1800 moesten Milheezer mensen regelmatig mensen door de Peel loodsen. Verdwaalde je in de Peel bij slecht weer of donkerte, was de kans om levend in Venraij te komen klein.
De huidige Peeldijk is niet zo’n oude weg. De Peeldijk werd op last van defensie in 1959-60 verhard en kreeg zijn huidige ligging door de Kuijperseeuwsel. De oude Peeldijk ging vanuit de Kaak over de Hutten, Essen, zo over het hoger gedeelte achter de Snelleloop en kwam bij de Hazenhut uit. Hier en daar zijn nog stukken terug te vinden.
RB 22-10-2008
Pottingen.
Pottuijn 1651. De Pottingen is een verlenging van de Rooiweg tot over de Kaweische Loop naar Deurne, naar de Walsbergseweg. In de Kaweische Loop tussen de Potting en de Bankert heeft een molen gestaan. Het wegje bij de loop dat met de ruilverkaveling weg gegaan is was de Molenweg met het Molenaarsveld. We vragen ons af waarom het hier vroeger de Pottuin heten. Zou er een urnenveld geweest zijn? Het zou niet vreemd zijn. Op de Hoefweg is al eens een urnveld gevonden.
RB. 11-6-1968
Rooiweg.
Rooie, Roijecker 1732. Weg vanaf de Millekens tot de Pottingen. Bij de Rooiweg zijn archeologische opgravingen gedaan waar woon- en wegensporen zijn gevonden van tussen 1000 en1400. Rooi komt van rode, rooi bos of heiderooien. Familienaam Rooijackers kan iets met rooi te maken hebben. (voor de Milheese tak is dit niet van toepassing).
Vanaf de Kapelakker tot de Rooi hebben tot 1400 huizen gestaan en wegen die uit de Peel kwamen werden er gevonden. Bij archeologisch onderzoek zagen we op ruim een meter diepte de eerste ontginningssporen. In de omgeving hadden we al aardewerk gevonden van 1100 -1300 waarvan een buikpotje bijna compleet.
RB 22-10- 2008
Schoutsebaan.
Zijweg tussen de Peeldijk (bij de Weth. Slitsvijver) en de achter ingang van de Raketbases ( Vliegveld) de Peel. De Schoutsebaan is één van de oude Peelbanen die in de turfvelden van de Bakelsepeel lagen. Deze banen zijn door de jaren alsmaar langer geworden doordat peelwerkers op hun lege wagen net voor ze de peel in gingen met zand vulde. Het zand werd zo ver mogelijk aan het eind van de peelbaan gestort zodat men verder met hun wagen de peelmoer gebieden in kon om er turf te steken.
Schutsboom.
Gedeelte van de weg Bakel - Milheeze. Schutsboom heeft niets te maken met het gilden. Als het gilde hier zijn schuttersboom had staan is dat toevallig, dan werd erbij vermeld dat er een doel was. Schutsboom. Vroeger kwam hier de weg uit vanaf Laren, de Hoefseklamp, 1e Ottendijk, Schutsboom tot de molen. Deze route om Milheeze werd genomen om wegentol te ontduiken. Om door Milheeze te kunnen werd wegengeld gevraagd. De zware turfwagens reden ieder jaar de weg in het dorp kapot. Bij het Hof, bij de ingang van het dorp, stond een slagboom (Schutsboom) met een schuttershuis (tolhuis). Bij de poort van Milheeze (Rooipoort) op het Hof kwamen vijf wegen bij elkaar uit. Het gedeelte bij het Hof was de Hegge, de Laar met het Schuurven. Het gedeelte bij de Hegge en het Klooster is de Ossenstaart die vroeger de Molenstart heette omdat deze weg bij de molen van Huiberts uit kwam, de zandberg stond ten hoogte van de Nachtegaal.
RB. 11-6-1968
Schutboomsestraat.
Weg van Bakel naar Milheeze, het gedeelte tussen de Molen en het Hof. Voor 1952 afgescheiden van de Schutsboom (Zie Schutsboom).
RB. 22-10- 2008
Staartweg.
Zijweg van de Oude Kerkbaan die over de Kaweischeloop richting Deurne gaat en bij de Bult bij de Jacobspeel uitkomt. De naam Staartweg is afgeleid van Kwaade Staart Deurne.
RB 22-10- 2008
Steenoven.
Steenovensche Heide. Zijweg van de Weijer tot de Klef. Op de Steenoven werd goede leem gevonden waar aardewerk van gemaakt kon worden. Er werden ook leemputten gegraven om er stenen van te bakken. Om hier van de begaande weg te gaan was zeer gevaarlijk omdat er overal gaten waren die niet dicht gemaakt waren. In het archief komen we geregeld veroordelingen tegen omdat het terrein levensgevaarlijk was geworden door de kuilen die door leemgravers waren achter gelaten.
Als er aardewerk gebakken kon worden moeten er ook steenovens gestaan hebben. In 1845 is hier een gedeelte van de stenen voor de kerk van Milheeze gebakken. Het andere gedeelte van de stenen kwamen van de Leemskuijlen / Oldert.
RB. 22-10- 2008
Weijer.
Wijer 1651. Onderdeel van de weg Deurne-Oploo. Weijer is het gedeelte van de rotonde tot de Kaak. Voor 1700 werd de naam Weijer alleen gebruikt voor het ven dat daar was. Een Weijer is een visvijver die eigendom was van de Commandeur van Gemert. In 1400 werd het ven van de Weijer Galgeven genoemd, omdat daar galgen stonden opgesteld. Tussen het Galgeven en de straat dat tot 1700 de naam Egelmeer had stond een slagboom (schutsboom met een landweer). Op de hoek (bij het kruis) stond een tolhuis. Er stond ook een tolhuis op de Schutsboom bij het Hof. Achter de Weijer (Egelmeer) stopte de weg, er kon van de Weijer alleen maar richting Peel en Venraij gegaan worden. De weg zoals die nu loopt werd pas in 1922 aangelegd. De weg naar Oploo liep via de Bocht. De weg naar Venraij draaide af bij de Aelke Hoevemanshoeve waar Hendricx Sluijters woonde die Sluijtersweg genoemd werd. De weg Peel liep langs het huis van Godevaert van Scepstal en werd later de Scheepstalbaan.
RB. 11-6-1968
Wildeman.
Nieuw uitbreiding van Milheeze aan de Kreijtenberg. De naam Wildeman is een eeuwenoude Germaanse naam die hier al vanaf 1400 bekend is. In onze gemeente wordt met de Wildeman bedoeld dat deze akkers zeer vruchtbaar zijn, waar alles weelderig groeit. Grond waar zeer snel onkruid op groeit. De Wildemannen wordt graag uitgebeeld als een sterk persoon, woesteling, gewapend met een eikenknots die een familiewapen vasthoud of afgebeeld wordt als een beter biermerk.
R.B. 2012
Wijbosch.
Wybosch 1651, Weybos 1732. Zijweg van de Valkert en de Hoberg. De Wijbosch is een zeer oud gehucht. Regelmatig werden de namen van Wijbosch, Greef en Hoberg niet gebruikt en werd alles Krijtenberg of Hoberg genoemd. Op de Wijbosch stonden in 1832 twee woningen, vanaf 1860 was er nog maar een. In 1840 schonk eigenaar van Neerven dit boerderijtje aan de kerk die omstreeks de jaren 1960 verkocht werd aan Wim Swinkels.
RB. 3-3 2009
Wolfskamp.
Laatste weg van de Oldert, links voor de Kaweidseloop. De naam komt van de 1e ontginner en eigenaar van deze gronden, dat was Henrie Wolf, die eerst op Grotel woonde en samen met Melis van Millis voor 1400 één van de eerste poorter van de stad Helmond was. Het gebied bij de Kaweide werd al vroeg in 1500 inde Wofskampen genoemd. Er hebben twee oude hoeve gestaan die gewoonlijk bij Caweijde werden geteld. De eerste hoeve komt voor 1481 al voor en werd Aen de legge Zegelkensberg genoemd. De anderen was nieuwer. Deze kennen we in 1660 als Het Raevenhoff. Beide waren in 1600 eigendom van Everardt van Doerne, Heer van Deurne en later baron de Raeff, de Heer van Asten. Op de grens Wolfskamp, voor de loop, en voor de grens met Deurne was tot 1645 een landweer in gebruik.
RB. 11-6-1968
Zandakker.
Van een zand akker was de humuslaag dun. Deze akkers stonden bekend dat de grond schraal was, waar alleen na flinke bemesting iets op kon groeien. Zandakker is een zijstraat van de Bergakker Akker.
RB. 1-3-1982
Zonnehoek.
Plein aan de Pastoor Simonisstraat. Zonnehoek is een fantasienaam. Zonnehoek was een kleuterschool die hier gebouwd is na 1963 waarvan de naam toen bedacht werd door zuster Hubertina.
RB.15-11-1993