Een crimineel uit Milheeze.

“De Kroniek van Driek”

Bakel.

Een crimineel uit Milheeze.
Uit Limburgs Tijdschrift voor Genealogie, Jaargang 26 – 1998, nummer 4.

Schepenbamk Venray, inv.no. 3874. H.J. Bouten.
d.d. 15-03-1647.

A.o. 1647 den15 e marij,
Corem HENDRICK GOSSENS en ARNT VERSLEIJEN schepenen.
Informatie preparatoir
Door den landscholtis bij provisie genoemen vuijt den monde van JOOST FRENSEN van MELIS in BRABANT onder de parochie BAKEL, in appresensie en ende in hechte sittende, over de kerckdijevereije ende andersins brandstichtinghe.
Ierstelick den voors. JOOSTEN verhoort, over de kerckdijverije tot VELTUM inde cappelle, ende inde Venraische kercke geschiet. Verclaerde ende bekende, dat hij op gisteren acht dagen geleden, vuijt raedt ende versueck van PETER BUIJSEN tot VELTUM inde cappelle den comp opengebroecken hadden, ende aldaer vuijtgehaelt eenen kelck den selven selfs gedraegen tot VENLO bij MATTHIJS CALFF ende daeraen vercocht, ’t loot ad 25 stuvers ende gewegen 33 loot, dewelcke PETER BUIJS, van een hedde gebroeck ende hem geappres. geraden hedde, dat hij segge soude dat hij den kelck gecocht hedde van de staten ruijters ende dat hij geapp; ende de voors. BUIJS de penningen daervan comen malkanderen beloift hedde to samen te deijlen ende hij geapp; de helft vande gelden ontfangen ende de helft voor PETER BUIJS noch stonden.
Segt oick dat hij ende PETER BUIJS tselve gelt welck vuijt HENDRICK KERSTEN kisten (inde groote kercke alhier staende) voor eenige tijt geleden genoemen waeren mit PETER BUIJS hedde to samen gedeijlt, te weeten 5 Luijckse pistole, 1 ducaton ad 6 gulden, 1 rijcksdaeler, maar dat PETER BUIJS tselve gelt daer vuijt de kiste inde kercke gehaelt hedde.
Ende de landxcholtis den geapp; vraegende off zij dan al te samen deijlden, tgene zij also meenen. Antwoordt daerop JA.
In orkondt vant gene voors. bij den geapp; alsoo verclaert te zijn ondertekent, acte op voorn. Dato.
SCHIMITS
HENRICK GOSSENS merckt
AERT VERSLEIJEN.

Memorij
Depost op voorschr. Dato vande 15 martij den lantscholtis doen vergaderen den schepenen, ende gecompareert zijnde AERNT VERSLEIJEN, JOHAN BERBEREN, HENRICK CLAES ende JOHAN van LENT schepenen, Aende selven versocht advijs ende decreet, off men op alsulcke verclaeringe ende judicien bij den geapp. Goetwillich bekent ende veropenbaert, den voorschr. PIETER BUIJSTER wel soude inoren in arrest nemen ende insgelijck appresenderen, tot naerder ondersueck ende bij provisie.
Daarop dat de voorsch: schepenen geadvijseert hebben, JAE dat sulcken arrest ende appresensie aen persoon van PETER BUIJS souden mogen geschieden.

A.o. 1647 den 15 martij.
Cora HENRICK GOSSENS ende ARNT VERSLEIJEN.
Extracten vande prossesen den H. drossaert
JOOST GUERST FRENSEN geexecuteert.
Informatie preparatoir.
Door den landscholtis bij provisie genoemen, vuijt den monde van JOOST FRENSEN van MELIS, in BRABANT, onder de parochie van BAKEL, in appresentie ende inhechte sittinge.
Over sekere heckedijverijen ende andersins brandstichtinge, letstelick den voors. JOOSTEN verhoort over de kerckdijverije tot VELTUM inde cappelle ende inde Venraijsche kercke geschiet, verclaert ende bekent dat hij op gisteren acht dagen geleden vuijt raedt ende versueck van PIETER BUIJSEN tot VELTUM inde cappelle den compe opgebroecken hadde ende aldaer vuijtgehaalelt eene kelck den selve selfs gedraegen tot VENLO bij MATTHIJS CALFF, ende daeraen vercocht, tloot ad 25 st. ende gewegen 33 loot denwelcke PETER BUIJS van een hadde gebroecken, ende hem appres; geraden hedden dat hij segge souden dat de kelck gecocht hedde van de staten ruijters, ende dat hij geappres; daerom aen voors. MATTHIJS CALFF geseijt hedde, die den selve vande state ruijters gecocht hadde ende dat hij geapp. ende de voors. BUIJS de penningen daervan connende malcander beloift hedde te saemen te deijlen, ende hij geapp. de helft vande gelde ontfangen, ende de helft voor PETER BUIJS nocht stonden.
Segt oik dat hij ende PETER BUIJS tselve gelt welck vuijt HENRICK KERSTEN kisten (in de groote kercke alhier staende) voor eenige tijt geleden genoemen waeren, mit PETER BUIJS te saemen gedeijlt, te weeten 1 Luickse pistolet 1 ducaetgen ad 6 gulden 1 rijcsdaller, maar dat PETER BUIJS tselve gelt daervuijt de kiste inde kercke gehaelt hedde.
In de landtscholtis den geappe; vraegende off zij dan al te samen deijlen, tgene zij also menen, anteoort daerop, JAE.

In oirkonde van gener voors; bij den geapp;
Alsoo verclaert te zijn, ondertekent
Acte op voors. data was ondertekent
HENDRIK GOSSENS merckt, ART VERSLEIJEN.

Pro Memorij ’t Rapport.
In presentie der vergaederde schepenen POUWELS CONDERS gecompareert, doende zijn rapport, aende schepenen, dat der landtscholtis seijde, dat hij op huijden nijet int gericht ende conde compareeren (maer dat hij aende richtersbode hedde geschreven) overmits hij tot HELDEN deser dach souden moeten zijn, in eenige saken van eenen verwonden.
Oijck dat den landtscholtis geseijt hebben, dat hij ’t gene hij gedaen hadde nijet van sich selfs, maer mit consent van 4 schepenen gedaen hedde, ende tselve waere aengetekent.

Oordeel.
De schepenen inde sake den WelE. Heere Drossaert Noie Officie, cleger eener, JOOST GAERT FRENSEN van MELIS behafticht ende betichte, ter andere zijde, gesien de clachte ende verluijde daerbij genoeten criminele tot lijfstraffe aengaende brandstichtonge, sacrelegie <= kerkroof> ende kerckedeijverije ende andere grote misdaden end feijten.
De eijgen bekentenisse ende belijdonge des beclachters, daertegens overmerckt, ende rijpelux der cicumstanten <= omstandigheden> der feijten, gelech daerinne recht doende.
Condemnerende <= vonniste> de voorschr. Beclaehde ter saicken van sijne bedreven gedaene feijten ende misdaeden, ierst levend mit vier <= vuur> ende vlam um senghert, ende dan voorts aen een galge opgehangen ende daeraen verworgen te worden.
oijck op beijde de hoeken boven opte
boomkens te setten ende int midden boven
zijn hooft een fatsoen <= een vorm> van een kelcke.
Alles tot een affschouwen <=afschuw> spiegel ende excempel <= voorbeeld>
van allen anderen misdadigers. Aldus gedaen tot
VENRAD den 26 e
Martij A.o. 1647.

Acten ende feijten ende misdaden
bij JOOST GAERT FRENSN van MELIS
behaffte <= gevangene> ende beclaechden bedreven
ende gedaen zijnde.

Ierstelijk verscheijdentlick tijden seeckere des naesten nabuerssen schuijr <= schuur> moet willicher ende opsetteger gemeede mit een torf vurkeile ende affgebrandt aengestoicken, waer door dat oijck de andere nabueren huijs in brandt geraeckt ende affgebrand is.

Acten van feijten ende misdaden.
Bij JOOST GUART FRENSEN van MELIS in
Behaffen ende beclaechden bedreven ende gedaen zijn.
Op 2. Ierstelick heeft beclaechde inde capel tot VELTUM de capelle kiste opgebroek, ende daervuijt den kelck mit pateen <= gouden of verguld schoteltje> gestolen.

t.l. Op verschijden tijden brandstichtengen gedaen als te weete, seeckere der naeste nabuerse schuijr moetwilliger ende opsettiger gemoed, mit een torf kuijle aengstoicken ende affgebrandt, waerdoor dat oick des andere nabueren huijs in brandt geraeckt ende affgebracht is.

Ten 3.
Heert beclaechde oijck moetwilligher wijse zijn geheurt woonhuijs eenen andere toebehoorende door een vierpotgen <= een vuurpotje> opten solder ten eijnde aente stoicken, ofte gedragen ende affgebrant.

Ten 4.
Heert oick beclachte inde groote parochiael kercke, op verscheijden tijden, seecker coren vande solder gestolen, als oick kercke kiste opgebrocken, ende van gestolen gelden genooten.

Ten 5.
Heeft op verscheijden tijden ende in verscheijden nabueren boomgarten seeckere getullen <= gekweekte> oft strucken jongen maestboomen moetwillich affgebroocken ende affgesneden.

Ten 6.
Oijck verscheijde diefterijen gedaen als bij ander luijden corffen <= beienkorven> ende omgexet hebbende, mit snee <= sneeuw> gevult oft daerin geworpen. Ende oijck aen verscheijden huijser gelasen <= de ruiten> ingeslagen.