Inleiding

Agrarische struktuur en landschappen in de gemeente Bakel (Nbr.)

Aan de Heren Burgemeester en Wethouders van de Gemeente Bakel en Milheeze, met oprechte dank voor de verleende hulp.

Van de schrijver F. Dussart
Luik 4.7.1947

AGRARISCHE STRUKTUUR EN LANDSCHAPPEN IN DE GEMEENTE BAKEL (Nbr.)

door F. Dussart
"chef de travaux" aan de universiteit van Luik

Inleiding

De studie van het landschap is in ons land nog maar in een beginstadium.
Wil dat zeggen dat de geograaf zich daarvoor niet interesseert, dat hij zich niet druk maakt over de talrijke vragen die dit complexe, delicate en moeilijke probleem oplost oproept?
Integendeel, het is sinds enkele jaren een onderwerp, dat meer en meer het voorwerp van zijn onderzoekingen vormt.
In 1938 gaf M.0. Tulippe in een sterke synthese duidelijk reliëf aan de drie fundamentele elementen, die in zekere zin bestaan in elk landschap: de bevolkingsvormen, de ruimtelijke ordening (de bestemming hiervan inbegrepen) en de fysionomie bij percelen. (1) Enige tijd later sneed M.Petit hetzelfde probleem aan, waarbij hij zich meer in het bijzonder toelegde op de studie van de "kaders" van de velden d.w.z. de omheiningen en de vorm van de percelen.(2) Deze syntheses hebben vóór alles de grote verdienste gehad om het probleem van het landschap aan te voeren.
Zij hebben niet de pretentie gehad om definitieve oplossingen te geven.

1. Voetnoot: (1) 0. Tulippe Les paysages ruraux, dans Grande Encyclopédie de la Belgique et du Congo -Bruxelles 1938 pp. 76-86;
   zie ook Introduction a 1'étude des paysages ruraux de la Belgique, in Buil. de la Soc. Beige d'Etudes Geogr., t. XII 1942 pp. 1-24
2. Voetnoot: (2) C. Petit Clótures et formes des champs en Belgique. Etude de géographie humaine, in Buil. de la Soc. Beige d'Etudes Géorg., t. XII 1942 pp. 125-222
   
   

Zoals M.0.Tulippe opmerkt (3): alleen gedetailleerde, diepgaande studies over grondgebieden van beperkte omvang kunnen deze oplossingen naderbij brengen.
Hij adviseert de monografie die gewijd is aan een enkele gemeente en wijst bovendien de te volgen weg aan door het publiceren van een studie over de agrarische structuur en het landschap in een gemeente in het land van Chinay.(4)
Onze studie in het kader van deze gedetailleerde werken, heeft tot doel het landschapsbeeld binnen een enkele gemeente te beschrijven en trachten te verklaren.
De gemeente waarmee wij ons bezighouden ligt niet in ons eigen land. Voor degene die ons dat zal verwijten: de diepgaande studie heeft eenvoudigweg tot doel om gaandeweg tot algemene ideeën te komen, sterk ondersteund door feiten.
Welnu, overschrijdt de studie van het landschap niet in hoge mate het smalle kader van onze politieke en dus kunstmatige grenzen en doen zich dezelfde problemen niet voor in heel West-Europa? De gemeente Bakel, die het onderwerp is van onze onderzoekingen bevindt zich in het grote zandgebied grenzend aan onze Kempen, buiten onze noordelijke grens, aan welk gebied men de oude historische naam de Meierij van den Bosch gegeven heeft.
De keuze is niet alleen te wijten aan het toeval van een tamelijk langdurig verblijf in dit gebied. Afgelegen en alleen gewijd aan grondbewerking, scheen de gemeente Bakel ons het type van die -tot voor zeer korte tijd- oude, in zichzelf gekeerde gemeenschappen.

SOCIETE BELGE D'ETUDES GEOGRAPHIQUES     TOME XV     PLANCHE I:

De intensieve exploitatie van de gronden van beperkte omvang en het uitgebreide gebruik maken van de immense heide, heeft een onuitwisbaar stempel gedrukt op het landschap van dit grondgebied. Maar dat landschap is niet het enige in Bakel: voor de geograaf is een van de niet geringe bekoorlijkheden van deze gemeente, het heel andere aanzicht daar waar recente ontginningen op grote schaal de grenzen van de oude braaklanden verschoven hebben.

1. Voetnoot: (3) O.Tulippe Introduction a 1'etude des paysages de la Belgique
   pp. 23-24
2. Voetnoot: (4) O.Tulippe Structure agraire et paysage rural au Pays de Chimay.
   La commune de Baileux, in Buil. de la Soc. Belge d'Etudes Géogr. t. XIII 1943 pp. 40-165
   
   

Het navorsen, analyseren en proberen te begrijpen van deze zo verschillende landschappen, die het grondgebied van Bakel onderverdelen en daardoor trachten te komen tot een beter begrip van het landschapsbeeld van de Meierij en de Kempen, om kort te gaan, het landschap te zien, dat is het doel waardoor wij geleid zijn tijdens deze gehele studie.